Esku hartzeko esparrua

1. Erreferentziazko lege-esparrua

Egoitza-harreraren eginkizunak eta helburuak, babeserako legezko neurri gisa, jarraian azaltzen den lege esparruan jasotzen dira. Esparru horrek hiru maila hartzen ditu (nazioartekoa, estatukoa eta autonomikoa), eta horietako bakoitzean lurralde eta eskumen-irismenek definitzen dute.

Europako nazioarteko araudia

·       1959ko azaroaren 20ko haurraren eskubideen adierazpena.

·       Hagako Hitzarmena, 1961eko urriaren 5ekoa, agintarien eskumenari eta adingabeen babesaren arloan aplikatzekoa den legeari buruzkoa

·       Haurren eskubideei buruzko hitzarmena, Nazio Batuen Batzar Nagusiak 1989ko azaroaren 20an egina.

·       Haurren eskubideen Europako Gutuna. Europako Parlamentuaren 1992ko uztailaren 8ko ebazpena.

Nazioarteko araudia

·       Konstituzioa

·       Kode Zibila

·       1/1996 Lege Organikoa, urtarrilaren 15ekoa, Adingabearen Babes Juridikoari eta Kode Zibilaren eta Prozedura Zibilaren Legearen aldaketa partzialari buruzkoa.

·       15/1999 Lege Organikoa, abenduaren 13koa, Datu Pertsonalak Babesteari buruzkoa.

·       4/2000 Lege Organikoa, urtarrilaren 11koa, atzerritarrek Espainian dituzten eskubide eta askatasunei eta haien gizarteratzeari buruzkoa.

·       Uztailaren 30eko 1174/2004 Errege Dekretua, adingabeen erantzukizun penala arautzen duen urtarrilaren 12ko 5/2000 Lege Organikoaren Erregelamendua onartzen duena.

·       Abenduaren 30eko 2393/2004 Errege Dekretua, atzerritarrek Espainian dituzten eskubide, askatasunei eta haien gizarteratzeari buruzko urtarrilaren 11ko 4/2000 Lege Organikoaren Erregelamendua onartzen duena.

·       26/2015 Legea, uztailaren 28koa, haurrak eta nerabeak babesteko sistema aldatzen duena.

·       121/000022 Haurrak eta nerabeak indarkeriatik erabat babesteko lege organikoaren proiektua.

Araudi autonomikoa

·       Autonomia Estatutua, abenduaren 18ko 3/1979 Lege Organikoak onartua.

·       64/2000 Dekretua, apirilaren 6koa, Euskal Autonomia Erkidegoko gizarte-zerbitzuen erabiltzaileen eta profesionalen eskubide eta betebeharren gutuna eta iradokizun eta kexen araubidea onartzen dituena.

·       27/1983 Legea, azaroaren 25ekoa, Autonomia Erkidegoko Erakunde Erkideen eta Lurralde Historikoetako Forukoa

·       209/1985 Dekretua, uztailaren 2koa, adingabeen babes, eta gizarteratzearen arloan Euskal Autonomia Erkidegoko erakunde erkideek dituzten zerbitzuak Gipuzkoako Lurralde Historikoari eskualdatzekoa.

·       64/2000 Dekretua, apirilaren 6koa, Euskal Autonomia Erkidegoko gizarte-zerbitzuen erabiltzaileen eta profesionalen eskubide eta betebeharren gutuna eta iradokizun eta kexen araubidea onartzen dituena.

·       155/2001 Dekretua, uztailaren 30ekoa, gizarte zerbitzuen arloko eginkizunak zehaztekoa.

·       2/2004 Legea, otsailaren 25ekoa, Datu Pertsonaletarako Jabetza Publikoko Fitxategiei eta Datuak Babesteko Euskal Bulegoa Sortzeari buruzkoa.

·       3/2005 Legea, otsailaren 18koa, haurrak eta nerabeak zaindu eta babesteari buruzkoa. Lege horrek, lehenengo aldiz, Euskal Autonomia Erkidegoan arlo horretako erreferentzia-esparru orokorra ezartzen du.

·       131/2008 Dekretua, babesik gabe dauden haur eta nerabeentzako egoitza-harrerako baliabideak bete behar dituzten baldintza tekniko, material, funtzional eta pertsonalak arautzen dituena.

·       12/2008 Legea, abenduaren 5ekoa, Gizarte Zerbitzuei buruzkoa.

·       131/2008 Dekretua, uztailaren 8koa, babesik gabeko egoeran dauden haur eta nerabe egoitza-harrerako baliabideak arautzen dituena.

2. EGOITZA HARRERAKO HELBURU ETA EGINKIZUNAK

Haur eta nerabeentzako egoitza harrerako baliabideen eginkizunak eta helburuak zehazteko, errekurtsoaren jarduketa ildoak kokatu eta arautzen dituzten arau aginduak aipatu behar ditugu. Larratxo Fundazioaren helburu nagusia, babesgabe dauden bi sexuetako nerabeei epe labur eta ertainean arreta ematea da.

Larratxo Fundazioak, Gipuzkoako Foru Aldundiko Haur eta Gazteen Zerbitzuko babesik gabeko adingabeentzako Egoitzako Laguntza Sareko zentroa denez, Oinarrizko Laguntza Programaren ezaugarriei erantzuten die. Horrela, egoitza-harrera honela definitzen da: “etxean geratu ezin diren adingabeak babesteko neurri bat da, eta, horren bidez, beren beharrak egoki asetzeko helburua betetzen duen bizitokia eta bizikidetza ematen zaie” (Gipuzkoako Foru Aldundia).

Normalizazioaren oinarrizko printzipioari jarraiki, egoitza-harrerako baliabideak ahal duten neurrian familia-giroaren antzekoa izaten saiatuko dira, espazioen, jardueren, arauen eta harreman pertsonalen banaketaren gizarte-eredu arauemaileak errespetatuz. Era berean, komunitateko gizarte-baliabideak erabili beharko dira arreta jasotzen duten haurren beharrak asetzeko, bai eskolari, bai osasunari, aisialdiari, eta abarri dagokienez, eta ez da erabiliko gizarte-integrazioa oztopa dezaketen zerbitzurik edo jarduerarik etxean”. (GFAko Egoitza Harreraren Esparru Programa, 2012).

Egoitza-baliabideen funtsezko funtzioa “adin txikiko guztiek jasotzeko eskubidea duten eta, arauen arabera, familia-ingurunean garatzen den hezkuntza eta sozializazio ekintza gauzatzea” da.

Egoitza-harreraren arreta-eredua biztanleria artatuaren berezko profil eta beharretara egokitzen da. Azken urteotan izan duen bilakaeraren ondorioz, teknikari eta erakundeek arreta-ikuspegi berriak planteatu behar izan dituzte, adingabeen banakotasunetik lan egiteko. Esku-hartzeak, adin txikiko bakoitzaren beharren arabera, modu bizi eta pertsonalizatuan egiten dira eta bereziki estrategien garapena kontuan hartzen da. Hauek haurtzaroan eta nerabezaroan arlo ezberdinetan (gizartekoan, kognitibokoan edo autonomia pertsonaleko gaitasunetan) ohikoak diren atzerapen jakin batzuk edo portaera-arazoak, prebenitzeko nahiz birgaitzeko balio dute.

Planteamendu horri jarraiki, Larratxo Fundazioko hezitzaile taldeek laguntza eta akonpainamendu pertsonaleko harreman bat ezartzeko loturaren garrantzian oinarrituta lan egiten dute, bere bizitzako historiako harreman-bizipenen ordez bizi izandako esperientzia alternatiboak aintzat hartzen dituzten adingabeen kolektiboari helburu konpontzaile bat emateko.

Etxebizitzetan, nerabeak, hezitzaile, gizarte-integratzaile, etxeko laguntzaile eta etxebizitza-arduradunekin bizi dira. Horien guztien zeregina nerabe horiei testuinguru segurua eskaintzea da, baita hazteko prozesuan behar duten afektua, prestakuntza eta arreta ematea ere. Eguneroko bizikidetzaren helburua, beraz, ahalik eta leialtasun handienarekin familia-etxe bat irudikatzea da, baliabidearen idiosinkrasiaren ondoriozko salbuespenarekin, babes-sistemak berak araututako eskakizunen arabera.

Azken batean, kide guztiek, adin txikikoek eta langileek, elkarrekin bizitzeko sentimendu erreala sortzea izan beharko luke baliabide horren helburu, kideen arteko giza harremanetan eta harreman pertsonaletan oinarritutako bizikidetza hurbil, bizi eta konpontzaile baten alde. Era berean, nerabeak etxetik irtetea eragin zuten bizitza pertsonalari eta familiarrari buruzko istorioak prestatu eta, ahal den neurrian, haien garrantzia azpimarratu behar du, baita helduarora igarotzea erraztu ere.

Lan hori, bizi-kalitateari eta oinarrizko beharren estaldurari dagokienez gutxieneko batzuk bermatzera bideratua, funtsezkoa da, eta hura zaindu eta artatzeko zuzeneko arduradun gisa legitimatuko gaitu. Premisa horretatik abiatuta, gure arreta-ereduak elkarbizitzaren kalitate gorena eskaini nahi du, elkarte/fundazioaren printzipio filosofikoen oinarri den familia-funtzionamendua ahaztu gabe.

Esleitzen zaigun zaintza- eta babes-lanari dagokionez, honako hauek dira gure eginkizun zehatzak:

-        Elikadura

-        Ametsa

-        Higienea

-        Janzkera

-        Babesa

-        Autonomia

-        Afektibotasuna

-        Osasun laguntza eta osasun psikologikoa

-        Eskolaratzea

-        Legezko laguntza

-        Familiarekin eskuhartzea

-        Ingurunearekiko harremanak

-        Joan etorriak

Babes-etxe batean esku hartzeko helburuei dagokienez, indarrean dauden arauetara egokitzen dira (administrazio publiko eskudunaren mende, kasu honetan Gipuzkoako Foru Aldundiaren mende). Halaber, Larratxo Fundazioak eguneroko esku-hartzea bere identitatetik definitzen duten helburuak ditu. Haurrak babesteko sistemak aldez aurretik ezarritako helburuak eta erakundearen esparru pedagogikoan ezartzen direnak. Oro har, parametro hauetan jasotzen dira (informazio gehiago nahi izanez gero, kontsultatu entitatearen hezkuntza-proiektua).

1.      Harrera egoitzak, ahal den neurrian, bizikidetzako giroa eta familiaren funtzionamendua erreproduzituko ditu, normalizazio-printzipiotik abiatuta.

2.      Babes-etxea harrerako adingabeek ingurunearekin integratzeko eta normalizatzeko helburuekin elkarreraginean jarduten duten erkidegoaren parte da.

3.      Arreta jasotzen duten adingabeen familia-egoera aztertzea, haien familia-errealitatean dauden arazoak identifikatuz eta beren bizitzako istoriaren zati gisa ulertzen eta lantzen lagunduz. Egoitza-harreran dauden nerabeen errealitateari ezin zaio heldu beren familia-sistemarekin batera antolatutako ekintzak garatu gabe, heldutasunerako eta helduarora igarotzeko prozesuaren barruan.

4.      Adingabeari bere heldutasun-prozesuan laguntzeko prozesuak garatzea, sozializazio-esperientzia konplexuen edo defizitarioen ondoriozko zailtasun pertsonalak konpentsatzeko esku-hartzeak aktibatuz, identitate sendo bat eraikitzen lagunduz.

5.      Helduarora igarotzeko hazkunde, ardura eta gaitasun autonomoa bereganatzeko prozesuak aktibatzea

ERAKUNDEAREN HEZKUNTZA-EREDUA ETA METODOLOGIA-ILDOAK

F.Larratxoren hezkuntza-eredua erreferentzia-esparru teoriko batean oinarritzen da, eta esparru metodologiko batean zehazten da, eta esparru horretan, nerabeek babes-baliabidean sartzen direnetik hura amaitu arte jasotzen duten arretaren fase nagusiak jasotzen dira.

Duela gutxi, entitateak bere esku-hartze esparrua bermoldatu eta berregokitzeko prozesu bat garatu du, bere jarduketak haurrak babesteko egungo parametroetara egokituz. Alde horretatik, gure erreferentzia-esparrua Lotura Emozional Ausartaren Ereduan (Estalayo, 2017) zehazten da. Eredu horren proposamena aldaketa erreferentziako helduekiko loturen esperientzien bidez eta akonpainamendu prozesuak sortzera bideratuta dago, balioztatze emozionaletik norberaren gaitasunak eta tresnak barneratzeko.

Eredu horrek berariazko ekintza-metodologiko bat garatu du. Metodologia horrek fase batzuk ezartzen ditu, nerabea babes-etxean sartzen denetik irten arte igaro ahal izateko, kasu bakoitzaren ondorioak kontuan hartu gabe (familia-bilketak, adin nagusikoak helduarora igarotzea edo arazo larriagoak dituzten baliabide espezializatuetara bideratzea).

Gure esku-hartze lana garatzeko, erreferentziazko esparru teoriko jakin batzuetan oinarritzen gara (horietako batzuk Lotura Emozional Balidatzailearen Ereduan bertan integratuta daude). Esparru horiek esku-hartzerako gidak dira, proposamen teorikoa arrazoitu eta baliozkotuetatik abiatuta. Horietatik berariazko edukiak ateratzen ditugu, esku-hartzean esku hartzeko eredu eklektiko baten egituraren barruan ulertuta.

-        Testuinguruaren eta sistemaren ikuspegiak

-        Atxikimenduaren teoria: John Bowlby

-        Haurren beharren ikuspegia

-        Ikuspegi soziokulturala: Vygotskyren teoría

-        Gaur egungo teoria psikodinamikoak, hala nola mentalizazioa (Peter Fonagyren ekarpenak)